درس خواندن ممنوع!! – گویا روشن

امتحان همدردی و حقیقت‌طلبی

گزارش‌ها نشان می‌دهد که امروزه شمار قابل توجهی از ایرانیان مخالف سیاست‌های حاکم و خواهان آزادی هستند. آنان انتظار دارند جامعه‌ی بین‌المللی با درد و رنج آن‌ها همدردی کند—درخواستی که در ذات خود، طبیعی و مشروع است.
اما این انتظار مشروع، زمانی کامل و اخلاقی خواهد بود که با همان احساس همدلی نسبت به مردمان ستمدیده‌ی دیگر جهان نیز همراه باشد. آیا چنین است؟ این پرسشی‌ست که ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است.

اکنون ایرانیان فرصتی در اختیار دارند تا به این پرسش پاسخ دهند و نشان دهند تا چه اندازه مدافع آزادی، کرامت انسانی و عدالت جهانی‌اند. زیرا تنها ملت‌هایی شایسته‌ی آزادی‌اند که لیاقت خود را در دفاع از آزادی دیگران نیز اثبات کرده باشند.

در ایران، مانند بسیاری از کشورهای خاورمیانه، پناهندگان با مشکلات متعددی روبه‌رو هستند. اما تا کنون در هیچ‌یک از این کشورها، ممنوعیت کامل تحصیل برای کودکان پناهجو به‌عنوان یک سیاست رسمی گزارش نشده بود.
در ایران نیز، بر اساس نظرسنجی‌های غیررسمی، پناهجویان افغانستانی در گذشته گاه با محدودیت‌هایی در آموزش مواجه بودند، اما این محدودیت‌ها عمومی و مطلق نبوده‌اند. کسانی که از نگاه سیستم جمهوری اسلامی ارزش امنیتی یا اطلاعاتی داشته‌اند، اغلب از این محدودیت‌ها مستثنا بوده‌اند. در مورد پناهجویان عراقی، چنین موانعی تا کنون دیده نشده، چرا که جمهوری اسلامی با انگیزه‌های سیاسی و منافع ملی خود، برخوردی ملایم‌تر با آنان در پیش گرفته است.

با این‌حال، آنچه امروز در مورد پناهجویان افغان در حال رخ دادن است، فراتر از هر توجیهی‌ست. ممنوعیت تحصیل برای کودکان، همانند منع تولیدمثل یا محروم‌کردن از حق زیستن است. چنین اقدامی نه قابل‌توجیه است و نه می‌توان آن را در قالب هیچ قانون یا سیاستی گنجاند. این یک نقض آشکار و مطلق حقوق بشر است و تعبیر دیگری هم نمی‌توان برای آن قائل شد.

اگرچه سازمان ملل متحد باید برای ناتوانی و بی‌عملی‌اش در قبال این فاجعه مورد انتقاد قرار گیرد، اما با توجه به جمعیت گسترده‌ی پناهجویان ایرانی در جهان، انتظار از ایرانیان برای همدردی با هم‌سرنوشتان افغان خود، انتظاری بی‌دلیل و بی‌جای نیست.

اگر ایرانیان در برابر این ظلم سکوت پیشه کنند، جامعه‌ی جهانی را نسبت به وجود روشنفکران عدالت‌طلب در ایران دلسرد خواهند کرد و در عین‌حال، در بار مسئولیت چنین ننگی سهیم خواهند شد.

و فراموش نکنیم: تاریخ، هیچ‌گاه این بی‌عدالتی را از یاد نخواهد برد.